ترموستات یخچال یکی از اجزای کلیدی در تنظیم دمای داخلی و حفظ عملکرد بهینه دستگاه است. این قطعه وظیفه دارد دمای یخچال را در محدوده مناسب نگه دارد و در صورت بروز مشکل در عملکرد آن، ممکن است کل سیستم سرمایشی دچار اختلال شود. در این مطلب از مجله تعمیر با تو با نشانه های رایج خرابی ترموستات و روش های اصولی برای عیب یابی و تعمیر آن آشنا می شوید تا بتوانید به موقع اقدام کرده و از آسیب های بزرگ تر به یخچال جلوگیری کنید.
محل ترموستات یخچال کجاست؟
محل دقیق ترموستات یخچال بسته به نوع دستگاه (مکانیکی یا دیجیتال) متفاوت است، اما معمولاً در یکی از دو موقعیت زیر قرار دارد:
در یخچال های مکانیکی و نیمه اتوماتیک
ترموستات در این مدل ها معمولاً در داخل کابین یخچال، پشت پنل تنظیم دما یا کنار لامپ داخلی قرار دارد.
برای دسترسی به آن مراحل زیر را دنبال کنید:
-
یخچال را از برق بکشید.
-
پنل تنظیم دما یا قاب دکمه را با پیچ گوشتی چهارسو باز کنید.
-
در زیر قاب، یک قطعه کوچک گرد یا مربعی مشاهده می‌کنید که سیم های برق به آن متصل هستند؛ این قطعه همان ترموستات است.
در یخچال‌های دیجیتال
در یخچال‌های مدرن و دیجیتال، ترموستات به‌صورت سنسور دمایی (NTC یا PTC) عمل می‌کند که مستقیماً به برد الکترونیکی متصل است.
مراحل دسترسی در این مدل‌ها:
-
یخچال را از برق جدا کنید.
-
پنل بالایی یا بخش کنترل دیجیتال را باز نمایید.
-
محل قرارگیری سنسور دما یا ترموستات معمولاً روی برد اصلی یا پشت پنل فریزر قرار دارد.
علائم خرابی ترموستات یخچال
یخچال بیش از حد سرد می شود (مواد غذایی داخل یخ می زنند)
اگر متوجه شدید که مواد غذایی در بخش پایین یخچال یخ زده اند، احتمال زیادی وجود دارد که ترموستات یخچال خراب شده و در حالت روشن گیر کرده است. ترموستات وظیفه دارد دمای داخلی را کنترل کند و به محض رسیدن به دمای تنظیم شده، فرمان خاموش شدن کمپرسور را بدهد. در صورت خرابی، این فرمان قطع نمی شود و کمپرسور دائماً کار می کند.
یخچال به اندازه کافی سرد نمی شود یا کاملاً گرم است
وقتی یخچال به خوبی خنک نمی کند یا داخل آن گرم می ماند، ممکن است ترموستات در وضعیت قطع گیر کرده باشد و دیگر فرمان روشن شدن کمپرسور را صادر نکند. در این حالت، موتور یخچال اصلاً روشن نمی شود و سرمایی تولید نمی شود. در این حالت معمولاً چراغ یخچال روشن است اما خبری از سرمایش نیست.
مداوم کار کردن یخچال (یا یکسره کار کردن موتور یخچال)
اگر موتور یخچال به طور مداوم و بدون توقف کار می کند، احتمالاً ترموستات نتوانسته فرمان قطع را صادر کند. در این شرایط، ترموستات به اشتباه تشخیص می دهد که دما هنوز به سطح مطلوب نرسیده و به همین دلیل کمپرسور را بی وقفه فعال نگه می دارد. ادامه این وضعیت باعث افزایش مصرف برق و کاهش عمر مفید کمپرسور می شود. این حالت در بسیاری موارد به عنوان نشانه ای از اتومات نکردن یخچال نیز شناخته می شود.
صدای غیرطبیعی یخچال
گاهی اوقات صدای کلیک مانند یا تق تق از یخچال شنیده می شود ولی کمپرسور روشن نمی شود. این صدا معمولاً از تلاش ناموفق ترموستات برای فعال کردن موتور ناشی می شود.
تغییر نکردن دما با چرخاندن دکمه ترموستات
اگر وقتی دکمه تنظیم دما را می چرخانید، هیچ تغییری در عملکرد یخچال ایجاد نمی شود، به احتمال زیاد شفت یا مکانیزم داخلی ترموستات شکسته یا گیر کرده است. این مشکل معمولاً به دلیل فرسودگی، ضربه یا چرخاندن ناگهانی و شدید ولوم به وجود می آید و در صورت نادیده گرفتن، می تواند باعث اختلال کامل در تنظیم دمای یخچال شود.
برفک زدن یخچال
برفک زدن بیش از حد داخل یخچال یا فریزر می تواند نتیجه کارکرد مداوم کمپرسور باشد، که ناشی از خرابی ترموستات یا سنسور دما است.
ایجاد دمای ناپایدار داخل یخچال (گاهی خیلی سرد، گاهی گرم)
وقتی ترموستات دچار اختلال شود، نمی تواند به درستی دمای واقعی داخل یخچال را تشخیص دهد و در نتیجه کمپرسور به طور نامنظم روشن و خاموش می شود. این ناپایداری دمایی ممکن است باعث فاسد شدن مواد غذایی یا یخ زدگی غیرمنتظره در بخش هایی از یخچال شود و به مرور، به موتور یخچال فشار وارد کند.
علت خراب شدن ترموستات یخچال و پیشگیری از خرابی آن
خراب شدن ترموستات یخچال معمولاً به مرور زمان یا به خاطر چند عامل مشخص فنی یا محیطی اتفاق می افتد. آگاهی از این دلایل کمک می کند تا با رعایت چند نکته ساده، از خرابی زودهنگام ترموستات جلوگیری شود و عمر مفید یخچال افزایش پیدا کند.
| علت خرابی ترموستات |
توضیحات |
راه‌حل پیشگیرانه |
| نوسانات برق | نوسانات شدید یا قطع و وصل مکرر باعث سوختن کنتاکت های داخلی ترموستات می‌شود. | استفاده از محافظ برق مخصوص یخچال |
| نفوذ رطوبت و بخار آب | بخار غذای داغ یا رطوبت زیاد موجب زنگ زدگی و سولفاته شدن اتصالات ترموستات می‌شود. | عدم قراردادن غذای داغ و خشک نگه داشتن فضای داخلی یخچال |
| فرسودگی مکانیکی قطعات داخلی ترموستات | چرخاندن ناگهانی یا بیش از حد ولوم باعث شکستگی شفت داخلی ترموستات می‌شود. | چرخاندن نرم و صحیح ولوم تنظیم دما |
| گرمای محیط یا محل نامناسب نصب یخچال | دمای بالای محیط فشار بیشتری به ترموستات وارد می‌کند و خرابی زودرس ایجاد می‌شود. | نصب یخچال در محل خنک، سایه و دارای تهویه مناسب |
| اتصالی یا سوختگی سیم کشی | سیم های فرسوده یا شل ممکن است ارتباط ترموستات با مدار را قطع کنند. | بررسی دوره‌ای سیم ها توسط تعمیرکار متخصص |
| استفاده از ترموستات غیراستاندارد یا نصب نادرست | قطعات بی‌کیفیت یا نصب اشتباه باعث عملکرد ناقص یا ناسازگاری با مدار یخچال می‌شود. | استفاده از ترموستات اورجینال با مشخصات فنی دقیق و نصب صحیح |
بر اساس توصیه سایت رسمی ال جی درباره خرابی ترموستات یخچال:
اگر یخچال به‌درستی خنک نمی‌کند، ابتدا تنظیمات دما را بررسی و در صورت لزوم تنظیم کنید. به‌طور خاص، دمای پیشنهادی برای یخچال ۳۷ درجه فارنهایت (حدود ۳ درجه سانتی‌گراد) و برای فریزر ۰ درجه فارنهایت (حدود -۱۸ درجه سانتی‌گراد) است. پس از تنظیم دما، حدود ۲۴ ساعت صبر کنید تا دما تثبیت شود. اگر پس از این مدت یخچال همچنان خنک نمی‌کند، ممکن است ترموستات یا سنسور دما دچار مشکل شده باشد و نیاز به تعمیر داشته باشد.
لینک منبع
انواع ترموستات یخچال
ترموستات های یخچال در مدل ها و تکنولوژی های مختلف طراحی شده اند:
- ترموستات مکانیکی( معمولی): متداول ترین نوع در یخچال های خانگی و نیمه اتوماتیک، با تنظیم دما به صورت دستی
- ترموستات دیجیتال: مورد استفاده در یخچال های هوشمند و صنعتی، کنترل شده از طریق برد الکترونیکی
- سنسور دمای ترمیستور (NTC): در یخچال های مدرن که جایگزین ترموستات شده و به برد فرمان می دهد
- ترموستات صنعتی: قابل استفاده در یخچال های فروشگاهی، ویترینی و سردخانه ها با قابلیت تنظیم دقیق دما
آموزش گام به گام تست ترموستات یخچال
برای اطمینان از عملکرد صحیح ترموستات یخچال، می توانید با استفاده از مولتی متر و رعایت مراحل زیر، آن را به‌صورت دقیق و ایمن تست کنید:
مراحل تست:
-
یخچال را از برق جدا کنید
پیش از هرگونه بررسی، دوشاخه یخچال را از پریز خارج کنید تا ایمنی کامل رعایت شود. -
ترموستات را پیدا کنید
در اغلب مدل ها، ترموستات پشت پنل تنظیم دما در قسمت بالایی کابین یخچال قرار دارد. با باز کردن پیچ های پنل، به آن دسترسی خواهید داشت. -
سیم های متصل به ترموستات را جدا کنید
قبل از جدا کردن سیم ها، از اتصالات عکس بگیرید یا یادداشت برداری کنید تا هنگام بستن دچار اشتباه نشوید. -
مولتی متر را روی حالت بوق (تست اتصال) یا اهم قرار دهید
این حالت به شما اجازه می‌دهد بررسی کنید که مدار داخل ترموستات باز یا بسته است. -
تست ترموستات در دمای محیط
-
دو سر پراب مولتی متر را به ترمینال های ترموستات متصل کنید.
-
اگر صدای بوق نمی‌شنوید یا مقدار اهم بی نهایت است، مدار باز است که در دمای محیط طبیعی است.
-
در این حالت، عملکرد ترموستات در حالت خاموش درست است.
-
-
ترموستات را سرد کرده و مجدد تست کنید
-
ترموستات را به مدت چند دقیقه داخل فریزر قرار دهید تا به دمای پایین برسد.
-
پس از سرد شدن، دوباره دو سر پراب مولتی متر را به ترمینال ها متصل کنید.
-
این بار باید صدای بوق اتصال شنیده شود یا عدد روی نمایشگر به صفر نزدیک شود؛ این نشان دهنده بسته شدن مدار در دمای پایین است.
-
نتیجه تست:
-
اگر در هیچ‌یک از شرایط (دمای محیط یا سرمای فریزر) تغییری در اتصال مشاهده نشد، ترموستات معیوب است و باید تعویض شود.
-
اگر در سرمای فریزر مدار بسته شد و در دمای محیط باز بود، ترموستات سالم است.
آموزش تنظیم انواع ترموستات یخچال
تنظیم ترموستات یخچال قدیمی (مکانیکی)
ولوم دما را در حد وسط (عدد ۳ یا ۴) قرار دهید.
در هوای گرم تر یا پر بودن یخچال، درجه را افزایش دهید (۴ یا ۵ درجه).
در زمستان یا خالی بودن یخچال، درجه را کاهش دهید (۲ یا ۳ درجه).
تغییرات را به آرامی اعمال کنید و ۲۴ ساعت برای مشاهده نتیجه صبر کنید.
تنظیم ترموستات دیجیتال (مدل های جدید)
- از طریق پنل کنترل، وارد بخش تنظیم دما شوید.
- دمای مناسب یخچال: ۳ تا ۵ درجه سانتی گراد
- دمای مناسب فریزر: ۱۸- درجه سانتی گراد
- تنظیم را با دکمه OK یا Confirm ذخیره کنید.
- در برخی مدل ها تنظیم خودکار هوشمند نیز فعال می شود.
نکته مهم:
در یخچال هایی مانند ال جی، سامسونگ، بوش و سایر برند ها، ممکن است نام یا محل قرارگیری دکمه های تنظیم دما متفاوت باشد؛ بنابراین حتماً پیش از انجام تنظیمات، دفترچه راهنمای دستگاه را به‌دقت بررسی کنید. همچنین برخی مدل های هوشمند، به‌طور خودکار و بر اساس الگوی مصرف، دمای ایده‌آل را شناسایی و تنظیم می‌کنند.
هشدارهای کاربردی برای هر دو مدل ترموستات:
- تنظیم بیش از حد پایین دما باعث یخ زدن مواد و فشار زیاد به موتور می شود.
- تغییرات پشت سر هم دما باعث اختلال در عملکرد سیستم خنک کننده می شود.
- همیشه پس از هر تغییر، ۲۴ ساعت صبر کن تا نتیجه مشخص شود.
نحوه تعمیر ترموستات یخچال
- یخچال را از برق بکشید.
- پنل بالایی را باز کرده و به ترموستات دسترسی پیدا کنید.
- وضعیت ظاهری، اتصالات و سوختگی را بررسی نمایید: آیا علائم سوختگی، زنگ زدگی یا شکستگی در آن مشاهده می شود؟ آیا سیم ها به درستی متصل هستند و نشانه ای از پارگی یا سوختگی ندارند؟
- با مولتی متر عملکرد ترموستات را تست کنید.
تعویض ترموستات (در صورت نیاز)
اگر ترموستات معیوب است:
- سیم های متصل به ترموستات را با دقت جدا کنید.
- ترموستات را از محل نصب خارج کنید.
- ترموستات جدید را با مدل مشابه جایگزین کنید.
- سیم ها را به ترتیب قبلی به ترموستات جدید متصل کنید.
- ترموستات را در محل خود نصب کرده و پنل تنظیم دما را ببندید.
- یخچال را به برق متصل کرده و تنظیمات دما را بررسی کنید.
اگر هر یک از علائم خرابی ترموستات را در یخچال خود مشاهده کردید، بهتر است سریعاً آن را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید تا از آسیب به کمپرسور و سایر اجزا پیشگیری شود. برای آشنایی بیشتر با روش های اصولی عیب یابی، تست و تعویض قطعات، پیشنهاد می‌کنیم سایر مقاله های آموزش رایگان تعمیر یخچال را نیز در همین مجله تخصصی مطالعه کنید.
سوالات متداول درباره خرابی ترموستات یخچال
آیا می توان ترموستات را در خانه تعمیر کرد؟
در برخی موارد ساده بله، اما معمولاً تعویض آن راحت تر و مطمئن تر است. اگر با ابزارهایی مثل مولتی متر آشنایی ندارید، بهتر است از تعمیرکار کمک بگیرید.
بعد از تعویض ترموستات، چند ساعت طول می کشد تا یخچال خنک شود؟
معمولاً سرمای اولیه بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه شروع می شود، اما رسیدن کامل به دمای پایدار ممکن است ۱۲ تا ۲۴ ساعت زمان ببرد.
در چه شرایطی باید سنسور دما را به جای ترموستات بررسی کرد؟
در یخچال های دیجیتال، اگر با وجود تعویض ترموستات مشکل باقی بماند، احتمال دارد سنسور دمای NTC یا برد اصلی دچار مشکل باشد.
اگر ترموستات سالم باشد ولی یخچال خنک نکند، مشکل از کجاست؟
در این صورت باید قطعات دیگری مثل رله استارت، کمپرسور، گاز مبرد، یا برد الکترونیکی را بررسی کرد. تشخیص دقیق نیاز به ابزار تخصصی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید